FRYDERYK SCHERFKE
ur. 07.09.1909 – zm. 15.09.1983
Piłkarz Warty Poznań, mistrz Polski z 1929 roku. W mistrzowskim sezonie: 22 występy i 9 goli. Reprezentant Polski, uczestnik Igrzysk Olimpijskich i mistrzostw świata. Zdobywca pierwszej bramki dla Polski na mundialu. Legenda „Zielonych”.
Fryderyk Scherfke do dziś jest najlepszym strzelcem w historii występów Warty Poznań w Ekstraklasie. Rozegrał w lidze blisko ćwierć tysiąca spotkań, wystąpił we wszystkich przedwojennych sezonach ligowych i zdobył 131 bramek. W dwudziestoleciu międzywojennym częściej bramkarzy rywali pokonywał tylko Teodor Paterek z Ruchu Hajduki Wielkie, autor 153 trafień. Fryderyk Scherfke jest jedynym „Warciarzem” w tzw. Klubie 100 – otwiera w nim drugą dziesiątkę topowych strzelców wszech czasów w Ekstraklasie.
W szeregi Warty Poznań wstąpił w 1925 roku, jako niespełna 16-latek. Był wysoki (miał 182 cm wzrostu) i dobrze grał głową, a przy tym nie brakowało mu szybkości i ogólnej sprawności. Dobrze dryblował. Idealnie nadawał się na środkowego napastnika. Debiut w pierwszym zespole zaliczył dwa lata później, w połowie sezonu 1927. Od razu strzelił gola – trafił na 4:2 w wygranym przez Wartę Poznań 5:2 meczu z ŁKS Łódź. Początkowo młody Scherfke grał w ataku „Zielonych” u boku jednego z najlepszych napastników w kraju, Wawrzyńca Stalińskiego oraz Władysława Przybysza. Cała trójka świętowała pierwszy tytuł dla „Zielonych” w 1929 roku. W całym mistrzowskim sezonie opuścił tylko dwa mecze. Strzelił 9 goli, co było trzecim wynikiem w drużynie. Więcej bramek mieli tylko wspomniany Władysław Przybysz (22) i Adam Knioła (14).
Dwa sezony później Fryderyk Scherfke był już pierwszoplanową postacią w zespole „Warciarzy”, strzelał coraz więcej goli. Do siatki trafiał regularnie – między 1931 a 1938 rokiem miał aż sześć sezonów z kilkunastoma bramkami na koncie. Co najmniej 13, a w najlepszym dla siebie roku 1938 Fryderyk Scherfke strzelił 18 goli.
Na początku tego sezonu Warta Poznań rozbiła Polonię Warszawa aż 7:1, a aż pięć bramek w tym spotkaniu zdobył Fryderyk Scherfke, co do dziś jest klubowym rekordem w Ekstraklasie.
W październiku 1932 roku zadebiutował w reprezentacji Polski. Rozegrał w niej łącznie 12 spotkań. Do tego dorobku nie wlicza się występów Fryderyka Scherfke na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie z 1936 roku. „Biało-czerwoni” dotarli tam do półfinału, w którym ulegli 1:3 Austrii. Wcześniej zwyciężyli Węgrów 3:0 i Wielką Brytanię 5:4. Przeciwko Austriakom piłkarz Warty nie zagrał, gdyż w ćwierćfinale z Brytyjczykami złamano mu dwa żebra. Bez Fryderyka Scherfke Polacy przegrali oba mecze (oprócz półfinału, także spotkanie z Norwegią o brązowy medal), a w komentarzach i analizach nie brakowało opinii, że trenerzy reprezentacji nie potrafili znaleźć odpowiedniego zastępcy dla kontuzjowanego poznaniaka.
Jedyna bramka zdobyta w barwach narodowych zapewniła piłkarzowi Warty Poznań honorowe miejsce w historii polskiego futbolu. Fryderyk Scherfke strzelił bowiem pierwszego gola w debiutanckim występie „Biało-czerwonych” na mistrzostwach świata. 5 czerwca 1938 roku pokonał bramkarza Brazylii uderzeniem z rzutu karnego.
Nie brakuje jednak wyznawców teorii, że as Warty Poznań zdobył na mundialu dwa gole w starciu z Brazylijczykami. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj: https://wartapoznan.pl/index.php/2022/11/29/rok-1938-fryderyk-scherfke-z-warty-poznan-i-pierwsza-bramka-dla-polski-na-mundialu/
Po wybuchu wojny Fryderyk Scherfke musiał podpisać niemiecką listę narodowościową, tzw. Volkslistę. Gdyby tego nie zrobił, zostałby uznany za zdrajcę i groziłaby mu wywózka do obozu koncentracyjnego. Jako obywatel Rzeszy został wcielony do wojska. Zanim trafił na front grał jeszcze w piłkę. Został prezesem i kapitanem zespołu 1. FC Posen. Karierę sportową zakończył w 1940 roku, w wieku 31 lat.
Jako niemiecki żołnierz Fryderyk Scherfke ratował z opresji i ratował przed wywózką dawnych kolegów z Warty Poznań: Mariana Fontowicza oraz przyszłego mistrza kraju (1947 rok) i przyszłego reprezentanta, Bolesława Genderę. Z kolei Michała Fliegera, innego byłego zawodnika mistrzowskiej drużyny z 1929 roku, a potem członka ruchu oporu, ostrzegł przed dekonspiracją.
Z Poznania wyjechał w 1943 roku, gdy trafił na front i został ranny w Jugosławii. Zanim dołączył do swojej jednostki w Niemczech, prawdopodobnie po raz ostatni odwiedził Poznań. Zabrał z miasta żonę i syna. Wyjechali do Meklemburgii. Przed końcem wojny Fryderyk Scherfke trafił do brytyjskiej niewoli, ale został z niej zwolniony po kilku tygodniach. W 1947 roku zamieszkał w Berlinie Zachodnim, gdzie przez lata prowadził sklep z meblami. Sprzedał go na początku lat 80. i przeniósł się do Eschborn koło Frankfurtu. Zmarł w Bad Soden w Hesji, we wrześniu 1983 roku, krótko po swoich 74. urodzinach.
Pod kondolencjami dla rodziny Fryderyka Scherfke podpisało się kilkudziesięciu „Warciarzy” (niektórzy wraz z rodzinami). Napisali ono m.in.: „Pamięć o naszym kochanym koledze Fritzu pozostanie w naszych sercach, będziemy go pamiętali jako uczciwego i serdecznego kolegę i przyjaciela”.
W mistrzowskim zespole Warty Poznań z 1929 roku grał też starszy brat Fryderyka, Guenter Scherfke (wystąpił w 23 meczach).
fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe